'Kun je dan in creatief schrijven echt niets aanvangen met ChatGPT?' vroeg ik me af. (Lees ook: Fake News: ChatGPT is geweldig!) Ik nam de proef op de som en gaf eenzelfde schrijfopdracht aan én de GPT én mijn leerlingen creatief schrijven aan de Academie voor Podiumkunsten in Aalst. Hilde Schockaert beet de spits af, met een verhaal getiteld Ik trouw niet! Daarna volgde Lili Vanden Wijngaert met Inbreken in je eigen huis. De GPT moest - zowel in het Nederlands als in het Engels - de duimen leggen voor de menselijke auteurs, maar ondertussen hebben we wel een aardig beeld gekregen van waar het schoentje zoal wringt.
'Gedurende de volgende drie uren ben je onzichtbaar,' luidde een derde opdracht. 'Wat doe je? Schrijf hierover een verhaal van 500 woorden.'
Patrick Bernauw
Dit is wat Rita Laureys ons wist te vertellen:
Ik kijk in de spiegel en schrik. Niks. Nada. Niemand. Nadie. Daar sta ik dan, zo onzichtbaar als wat.
Er komt een vrouw uit een ander toilet. We staan heup aan heup bij de lavabo. Ze kijkt geërgerd naar de kraan met daaronder mijn onzichtbare handen. ‘Weer zo ene die denkt dat het water voor niks uit de kraan komt gelopen!’ Ik slik een krop weg. Ze verdwijnt. Ik twijfel.
Waar is mijn lieve lijf? Betoverd door de trakteercake van Veetje? Zat er iets in het drankje? Weet Utopia wanneer we regels overtreden en worden we daarom met onzichtbaarheid gestraft? De anderen zag ik nog naar de uitgang lopen. Zouden zij ondertussen…?
Ik probeer vooral niet te paniekeren. Plots zie ik de opportuniteit. Ik, het brave meisje, kan eens lekker stout zijn!
Die twee aan de balie… geen seksgoden, maar hen eenmalig kussen zie ik wel zitten. De oudere leest de krant met achterhaald nieuws. Ik geef hem een klapzoen. Hij schrikt. Die met zijn staartje kijkt in het niets. Veel verder dan de uitgang. Blik op oneindig doorboort de muur. Hem zoen ik bij z’n linkeroor. Hij is meteen klaarwakker, kijkt naar de wachter en aarzelt niet. Hij haalt uit. Djoef! De ouwe wankelt, valt van zijn stoel. Amai, zoveel kracht had ik niet verwacht. Er volgt een scheldpartij die ik gretig aanhoor. Wat een gedoe voor een gratis zoen! Ik lach.
Voor ik de bib verlaat, trakteer ik mezelf. Nog nagenietend van de veldslag schenk ik me een glaasje cava in. Een tweede volgt. Onzichtbaar of niet, ik moet op tijd stoppen en op veilig spelen. Hoe zouden agenten reageren op een onzichtbare die positief blaast? Zouden ze hen interneren?
Licht in het hoofd loop ik de Peperstraat in. De altijd vriendelijke jongeman uit het groene huis gaat op stap met zijn dashond. Tjendo ruikt me, ziet me niet. Hij wordt nerveus. Alle pogingen van het baasje om hem te kalmeren mislukken. De man begrijpt maar niet waarom zijn vriend zo tegen het niets opspringt. Ik zet het op een holletje.
Bij het zebrapad moet ik wat van mijn overmoed terugnemen, want auto’s stoppen niet voor mijn onzichtbare ik.
Op de parkeerplaats spreek ik een jonge vrouw aan en vraag haar naar het uur. Ze draait rond haar as, zoekt en weet overduidelijk niet waar ze het heeft. Ze bijt hard op haar onderlip en knijpt zich in de bovenarm. Ik herhaal mijn vraag en zij neemt de benen.
Onopvallend als ik ben, lijk ik tijdens de autorit niet meteen op te vallen. Bij de eerste lichten merk ik de verwarring bij de chauffeur op het andere rijvak. Die kijkt als een koe die voor het eerst een trein ziet passeren, een blik die al helemaal niet past bij de klasbak waarmee hij rijdt. De arme man vergeet zowaar te reageren op groen licht.
Voor ik uit de wagen stap, kijk ik rond. Ik heb liever niet dat de buren spoken zien.
De avond is extreem zacht. Ik wil nog even niksen in de ligzetel op het terras. Zou ik…? Nooit gedaan omwille van nooit gedurfd met negen aanpalende bel-etages die uitkijken op mijn tuin… Ik trek mijn kleren uit, ga liggen en geniet van de lucht die vrijelijk bezit van mij kan nemen. Zààààààààààlig. Rechts van mij hoor ik Dirk en zijn zoon Pieter. ’t Gaat over wielrennen en gsm’s en… Ik dut weg.
Ik voel me bekeken. Ik ben onzichtbaar. Geniet. Dat doe ik ook. ‘k Ga wat verliggen, te lui om mijn ogen te openen. Er loopt een rilling over mijn rug. Er wordt naar mij gekeken. Ik open mijn ogen. Daar tussen het groen, de geilogen van Dirk en de brillenglazen van zijn zoon. Zouden ze…?
Mijn gedachten bevriezen als ik een ‘kuch’ hoor, meteen gevolgd door, ‘madame, zou u zich misschien eens willen fatsoeneren? Iedereen kan u zien. Ook kleine kinderen.’
Ik zie mijn schouder, mijn arm… Hoelang heb ik hier zo gelegen? Twee meter van mij vandaan twee paar benen in donkerblauwe broek. Agenten? Agenten! Van een koude douche gesproken!
Fatsoeneren, gemakkelijker gezegd dan gedaan. Mijn kleren liggen over een bankje in de garage, de vijgenboom staat buiten handbereik. De agent met de snor geeft me zijn jas. Die is te groot, maar zeer welkom. Binnen trek ik mijn kleren aan.
De snor is gaan zitten. Niet voor de gezelligheid. Hij stelt een PV op. Voor ik het onderteken, geef ik hem zijn jas terug. Een lachje dat ik niet kan benoemen, laat zijn snor krullen. ‘U riskeert een gevangenisstraf van 8 dagen tot een jaar en een geldboete van 156 euro tot 3.000 euro. Was het dat waard?’ Ik slik mijn onzichtbaarheid in of ik heb ook nog smaad aan mijn been.
De agenten vertrekken. De twee paar ogen zijn opgelost. Ik vervloek mijn aan de kant gezette voorzienigheid.
En dit is wat ChatGPT had mee te delen:
Ik kon het niet geloven toen ik ontdekte dat ik onzichtbaar was geworden. Mijn hart bonsde van opwinding en angst tegelijkertijd. Wat zou ik doen met deze kans? Hoe zou ik deze unieke ervaring gebruiken?
Eerst besloot ik om de wereld te verkennen. Ik begon met een wandeling door mijn buurt, genietend van het feit dat niemand me kon zien. Ik kon door mensen heen lopen en hen in verwarring achterlaten. Het was een gek gevoel, alsof ik in een droom was beland.
Na een tijdje besloot ik om wat dingen te doen die ik anders nooit zou hebben gedurfd. Ik ging naar een casino en speelde een paar ronden roulette, en ik won een aardig bedrag. Ik ging naar een kledingwinkel en probeerde een aantal dure jurken en pakken, zonder dat iemand me kon zien. Het was een onvergetelijke ervaring.
Maar toen begon ik na te denken over hoe ik deze kans kon gebruiken om een verschil te maken. Dus besloot ik om naar een kindertehuis te gaan en anoniem wat speelgoed en cadeaus te geven aan de kinderen. Het was hartverwarmend om te zien hoe blij ze waren met de cadeaus en hoe ze zich vermaakten met de speelgoed.
Toen de drie uren voorbij waren en ik weer zichtbaar werd, voelde ik me opgelucht maar ook een beetje triest. Het was een unieke en onvergetelijke ervaring geweest, maar ik wist dat ik het nooit weer zou meemaken. Maar ik was dankbaar voor de tijd die ik had gehad en de dingen die ik had gedaan. Ik had geleerd dat elke gelegenheid, hoe kort ook, een kans was om een verschil te maken in de wereld.
Dit is de Engelstalige versie:
As I stood in my bedroom, I felt a strange sensation course through my body. Suddenly, I began to feel weightless, as though I was floating on air. I looked down and realized that my body was slowly disappearing, becoming transparent until there was nothing left of me. I was invisible.
For the next three hours, I was free to do whatever I pleased. As I stepped outside, I marveled at the world around me. Without anyone able to see me, I felt like a ghost, passing through crowds of people without disturbing them. I couldn't help but chuckle as I watched people interact with each other, unaware of my presence.
I wandered aimlessly through the streets, taking in the sights and sounds of the city. I found myself drawn to a park, where I sat on a bench and watched the children playing. It was fascinating to see the world from a different perspective, to observe without being observed.
As the sun began to set, I realized that I was getting hungry. I decided to take advantage of my invisibility and sneak into a fancy restaurant that I had always wanted to try but couldn't afford. I walked past the hostess and slipped into an empty seat at the bar. The bartender was busy mixing drinks and didn't notice me, so I decided to order a fancy cocktail that I had never tried before.
As I sipped my drink, I couldn't help but feel guilty about sneaking into the restaurant. I knew that what I was doing was wrong, but I couldn't resist the temptation. I finished my drink and slipped out of the restaurant, feeling both satisfied and ashamed.
With a few more hours left of my invisibility, I decided to use my power for good. I made my way to the local hospital, where I quietly slipped into patient rooms and checked on them. I whispered words of comfort to those who were awake, and I held the hands of those who were sleeping. It was a humbling experience to be able to provide comfort without receiving any recognition.
As the clock struck midnight, I felt the sensation of my body reappearing. I looked down and saw my hands and feet slowly becoming visible again. I took a deep breath and prepared myself to return to the real world. It was a strange feeling, to go from being invisible to visible in a matter of seconds.
As I walked home, I couldn't help but reflect on my experience. Being invisible was both exhilarating and terrifying. It gave me the freedom to do whatever I pleased, but it also made me realize how important it is to be seen and acknowledged. Invisibility allowed me to see the world from a different perspective, but it also made me appreciate the power of human connection. I vowed to use my newfound appreciation to be more present in my daily life and to make sure that I acknowledge the people around me. After all, being seen and heard is a fundamental part of being human.
De Nederlandstalige versie overstijgt het niveau van een middelbareschoolopstel niet. Het verhaal wordt inhoudelijk zo vlak als een biljartlaken uitgewerkt, het leest als een neutraal-zakelijk, puur informatief krantenartikel. En de tenenkrullende 'moraal van het verhaal' krijg je er gratis voor niks bij. Het probleem werd al eerder aangekaart: de GPT heeft geen persoonlijkheid, en dus ook geen eigen 'stem'. Wat een verschil met de ondeugende sprankelingen, de levendige stijl, de humor en het toch wel onverwachte, originele slot van Rita. Zij vindt haar inspiratie in de eigen ervaring en een herkenbare 'arena', die ze zelf ook goed kent.
In een vorige opdracht bleek de Engelse versie duidelijk beter dan de Nederlandse, al vertoonde ze ook ernstige gebreken. Bij deze opdracht zet de GPT ook in het Engels een absoluut banale tekst neer, en gaat ie nog stuk verder in de sentimentele 'feelgood' sfeer en het moraliseren. De Engelse versie heeft dezelfde structuur als de Nederlandse: eerst efkes ondeugend doen, en daarna goede daden stellen. De 'menselijke' pointe of twist op het einde wordt bij de GPT vervangen door een zedenles.
Van enige humor is geen sprake (want geen stijl en geen persoonlijkheid) en bovendien maakt ie zowel in het Nederlands als in het Engels inhoudelijk dezelfde fout: de verteller gaat er voetstoots vanuit dat hij drie uur onzichtbaar zal blijven. Waaruit leidt hij dat af? Wie heeft hem dat gezegd? We komen het niet te weten. Het geeft hem de gelegenheid op zijn ondeugende actie een goede daad te laten volgen, maar het zorgt ervoor dat hij zijn verhaal niet kan besluiten met een verrassend einde, zoals bij Rita het geval is. Dat de fase van onzichtbaarheid onaangekondigd en onvoorspelbaar na een drietal uur ophoudt, zorgt net voor de kers op de taart. Maar wellicht druist in je blootje onzichtbaar liggen wezen in tegen de GPT-moraal...
Reacties