The Metamorphosis by Franz KafkaMy rating: 5 of 5 stars
"De Gedaanteverwisseling" is heerlijk, 100% Kafka: een absoluut absurd idee -een man die op een dag ontwaakt in de gedaante van een reusachtige kever- wordt met zoveel "naturel" verteld, dat het de gewoonste zaak ter wereld lijkt.
Het verhaal an sich is haast dolkomisch en doet je, ondanks Gregors erbarmelijke toestand, herhaaldelijk glimlachen.
Maar er zit natuurlijk heel wat meer achter, meesterlijk verborgen achter de wat naïeve gedachtegangen van het hoofdpersonage.
Zo is er de maatschappijkritiek, die tot uiting komt in de uitputting van de arme Gregor, vernederd door zijn arrogante baas en verraden door zijn collega, een "hielenlikker van de baas, zonder ruggengraat en verstand".
Gregor leeft in voortdurende onrust en onzekerheid, want hij kan "maar al te gemakkelijk het slachtoffer worden van geroddel, toevalligheden en ongegronde klachten", waardoor hij zijn baan kan verliezen.
Ook de relatie met zijn vader roept heel wat vragen op, want het is precies zijn vader die begint "Gregor al zwaaiend met de stok en de krant terug te drijven naar zijn kamer", meer nog, hij geeft hem "van achteren een nu waarachtig verlossende harde trap", waardoor Gregor hevig bloedend de kamer in vliegt.
Nochtans lijkt die vader Gregor heel wat verschuldigd te zijn, want na diens faillissement 5 jaar geleden, is het Gregor die in het onderhoud van de familie voorziet en hen "een dergelijk leven in zo'n mooie woning" biedt.
Maar Gregor lijkt niet de enige te zijn die een gedaanteverandering ondergaat. Eerst krijgen we zijn vader te zien als een mislukkeling, log en vet na een "moeizaam en toch succesloos leven", die ofwel in bed ligt, ofwel in kamerjas in zijn leunstoel zit. Maar naar het eind van het verhaal staat hij daar opeens "met behoorlijk rechte rug, gekleed in een strak blauw uniform met gouden knopen...".
Het wordt steeds duidelijker dat Gregor zich niet thuis voelt in dit liefdeloze gezin, waar hij "geen bijzondere warmte" krijgt in ruil voor zijn inspanningen, en waar het hem een "bevrijdend gevoel" geeft om door het raam te kijken.
Het feit dat Gregor door zijn toestand niet meer verstaanbaar kan praten en stilaan ook steeds minder begrijpt van wat de anderen zeggen, lijkt te wijzen op een groeiende kloof tussen hemzelf en zijn familie.
Het hele boek door voel je dan ook een knagend gevoel van onrust doorheen de ironie. Het is als het ware alsof er een "reusachtig eng beest" over je heen kruipt, met kriebelende, maar akelige pootjes.
View all my reviews
Reacties